Wat gaan we daarvoor doen en wat gaat het kosten 2019?
Stadsvernieuwing en Bouwgrondexploitaties

Algemeen

Stadsvernieuwing
Onder Stadsvernieuwing vallen verschillende taken. Zo faciliteert de gemeente particuliere initiatieven  voor het realiseren van woningen, bedrijven en kantoren. Ook vallen ruimtelijke ingrepen die niet gericht zijn op de uitgifte van de bouwrijpe grond, zoals (voorbereidende) werkzaamheden voor ingrepen in de publieke ruimte en het faciliteren en begeleiden van (woning)projecten, onder de noemer Stadsvernieuwing.

In het coalitieakkoord is in 2019 voor ‘Gebiedsontwikkeling en sociale woningbouw’ € 15 mln. (23,3% van de lasten voor stadsvernieuwing in 2019) in de begroting opgenomen. De inhoudelijke invulling van deze middelen worden in het najaar van 2018 nader uitgewerkt. Op de volgende concrete projecten worden in 2019 de meeste lasten begroot: Vastgoed Rotterdamsebaan (17,1%), voormalige Amerikaanse Ambassade (18,2%) voornamelijk als gevolg van de verkoop in 2019 en de gebiedsontwikkeling Haveltestraat (2,9%).

Bouwgrondexploitaties
In totaal zijn er 62 gemeentelijke grondexploitaties operationeel inclusief twee grondbanken en is de gemeente aandeelhouder van vier verbonden partijen die een grondexploitatie voeren. Binnen de periode van de begroting wordt verwacht dat vanuit de actieve grondexploitatieportefeuille bouwrijpe grond wordt geleverd voor een programma van ca. 5.950 woningen waarvan circa 1.900 in 2019 en circa 234.000 m²bvo niet-woningbouwfuncties waarvan 43.000 m² bvo in 2019.
De te realiseren gronduitgifte voor woningbouw in het begrotingsjaar 2019 is voor 32% sociaal, 43% duur segment en de overige 25% in het goedkope en midden segment. Het niet-woningbouwprogramma gaat voor 2019 uit van afgerond 24.000 m² bedrijventerrein, 12.000 m²bvo horeca, 4.000 m²bvo maatschappelijk en 3.000 m²bvo detailhandel.
De uitgiften van deze gronden vindt plaats in 21 projecten, waar 87% van de verwachte grondopbrengst 12 projecten betreft.

Op de volgende grondexploitaties worden in 2019 de meeste lasten gerealiseerd: Noordboulevard Scheveningen (9,9%), Laakhaven Petroleumhaven (9,5%), Grondbank Regentesse-Zuid (8,4%) en  Norfolk en Scheveningen Haven (7,9%). De activiteiten op deze en andere grondexploitaties worden in de onderstaande tekst per gebied toegelicht. In de paragraaf Grondbeleid worden het beleid en de financiële ontwikkeling op bouwgrondexploitaties nader toegelicht.

De activiteiten op de stadsvernieuwing-projecten en bouwgrondexploitaties worden in onderstaande tekst per gebied toegelicht.

Scheveningen
Scheveningen Haven
De haven hoort te leven en te bruisen. Voor de toekomst van de haven sluit het college in 2019 een havenconvenant met bedrijven en ontwikkelaars, zodat havengerelateerde activiteiten ruim baan krijgen. Dit zorgt voor duidelijkheid en een goede balans in de haven tussen bedrijvigheid, wonen, cultuur en maritieme activiteiten.

Bouwgrondexploitaties
In 2019 worden de eerste 330 woningen langs de Houtrustweg en Kranenburgweg van Arcade en MRP Development bewoond. De bouw gaat door met 64 woningen en 890 m² bedrijfsruimte aan de derde haven van de ontwikkelingscombinatie ‘De Zuid C.V’. Ontwikkelaar Stebru bouwt 44 woningen en circa 320 m2 commerciële ruimte aan de Hellingweg nabij De Kom. De tender voor het Sluiswachtershuisje is gewonnen door La Liguria. Zij starten medio 2019 met het verbouwen van dit monument. Daarnaast wordt de zeewaterwarmtecentrale verplaatst, zodat kan worden gestart met de vernieuwing van de kadewand aan de derde haven. De Houtrustweg wordt opgehoogd en opnieuw geprofileerd. In de begroting voor 2019 is voor € 4,2 mln. aan lasten opgenomen.

Medio 2019 start Vastint Hospitality BV aan de Dr. Lelykade met de bouw van het plan ‘Scheveningse Kaai’. Dit plan omvat een bedrijfsverzamelgebouw voor maritieme bedrijvigheid en een hotel. Ook komt er langs de Zeesluisweg een parkeerdek op het dak van de bedrijfsruimtes.

In 2019 gaan de ontwikkelingen op het Noordelijk Havenhoofd van start. Als eerste wordt begonnen  met de bouw van het hotel op de kop van het Noordelijk Havenhoofd. Daaropvolgend wordt gestart met de bouw van bedrijfsruimte voor het visserijcluster en de parkeergarage.

Stadsvernieuwing
Het Sluiswachtershuisje op het voormalig Norfolkterrein in Scheveningen-haven wordt verbouwd. De begane grond wordt een aantrekkelijke horecalocatie. In 2019 gaan de ontwikkelingen op het Noordelijk Havenhoofd van start. Als eerste wordt begonnen met de bouw van het hotel op de kop van het Noordelijk Havenhoofd. Daaropvolgend wordt gestart met de bouw van bedrijfsruimte voor het visserijcluster en de parkeergarage.

Met het nieuwe coalitieakkoord stopt het plan voor de brug over de pijp.

Scheveningen-Bad
Bouwgrondexploitaties
Voor de Palacepromenade en de Hommerson ontwikkeling vindt na de vaststelling van de nota van uitgangspunten in 2018 verdere uitwerking plaats van het projectdocument.

Stadsvernieuwing
Naast het Noordelijk Havenhoofd staat het tijdelijke Beachstadion. De ambities voor het sportstrand en Beachcity worden de komende tijd verder uitgewerkt. Op de locatie van het Rijksgebouw aan de Vuurtorenweg wordt in 2019 door Kondor Wessels Vastgoed gestart met de bouw van het appartementencomplex Light Living Vuurtorenweg.

Voor het Leefbaarheidsplein Hennephofkerk –kruising van de Westduinweg, Schokkerweg - is samen met de Bewonersorganisatie Havenkwartier en belanghebbenden een ontwerp gemaakt.
Naar verwachting zal in 2019 het Planuitwerkingskader voor de Pier worden vastgesteld. In 2019 zal naar verwachting worden gestart met de bouw van 3 appartementencomplexen met in totaal 49 woningen aan de Harstenhoekweg, Badhuisweg, Utrechtsestraat, door BEWI vastgoed. De complexen zullen worden verbonden door een binnentuin en parkeergelegenheid wordt op eigen terrein aangelegd.
De oplevering van de 41 appartementen aan Badhuisweg 11 wordt verwacht in 2019. Het betreft een particulier initiatief van MS Vastgoed. Het gaat om de herontwikkeling van een kantoorpand naar appartementen.

Internationale zone

Bouwgrondexploitaties
In 2019 worden de eerste woningen aan het Verhulstplein opgeleverd evenals het gebouw aan de Conradkade. Blok 1 en 2 van de Stadhouders zijn in 2019 in aanbouw. Voor blok 3 wordt de grond
onder het huidige pompstation aan de ontwikkelaar geleverd zodat ook hier de bouwwerkzaamheden kunnen beginnen. Aansluitend aan de oplevering van de woningen wordt waar mogelijk de openbare ruimte opnieuw ingericht. Afhankelijk van de planning van de totale bouwopgave wordt het parkeerplein getransformeerd naar een groen plein.

De herontwikkeling van de Toren van Oud tot short-stay appartementen wordt in 2019 afgerond.  
Begin 2019 wordt het eerste deel van de vierde fase van de aanleg van de wandelpromenade en duinlandschap in het World Forum-gebied afgerond. De vierde fase loopt vanaf het nu nog besloten gedeelte tussen het gemeentemuseum en het Marriott Hotel tot en met de Toren van Oud. Wanneer  in 2019 de Toren van Oud wordt opgeleverd, kan ook het gedeelte om de Toren van Oud en de Catsheuvel worden aangepakt. Hierdoor ontstaat een aaneengesloten wandelroute.

Stadsvernieuwing
Madurodam wil uitbreiden en vernieuwen. De uitbreiding biedt Madurodam een bedrijfseconomische toekomst en verbetert tegelijkertijd kwalitatief het groen in Den Haag. In 2019 wordt de bestemmingplanprocedure voor de uitbreiding van Madurodam en het Planuitwerkingskader (RIS297156) afgerond.

Om de groei op termijn te accommoderen, zoekt het Rijk met Europol en de gemeente naar extra huisvestingsmogelijkheden. In 2019 verleent de gemeente medewerking aan de uitbreiding van Europol en voert daartoe de benodigde planologische procedures uit. Het particuliere initiatief voor de Plesmanweg bestaat uit een functieverandering van een kantoorgebouw naar een multifunctioneel wooncomplex en nieuwbouw. De ontwikkelaar, Impact Vastgoed, heeft de gemeente verzocht te faciliteren bij het proces waaronder het juridisch planologisch-, vergunningen- en communicatietraject. Met als doel een onherroepelijke omgevingsvergunning met draagvlak vanuit de wijk in 2019. Start bouw wordt verwacht eind 2019.

De komende jaren zijn in de internationale zone veel ruimtelijk-economische ontwikkelingen in mobiliteit en de openbare ruimte te verwachten. In 2019 wordt de gebiedsvisie internationale zone aan de gemeenteraad ter besluitvorming voorgelegd.

Naar verwachting wordt begin 2019 gestart met de herontwikkeling (sloop/nieuwbouw) van een deel van het terrein van de Frederikkazerne. Het ontwerp past binnen het (oude) bestemmingsplan. De gemeente faciliteert bij het vergunningen-, juridisch planologisch- en communicatietraject.

Naar verwachting wordt het Voorlopig Ontwerp voor de ongelijkvloerse kruising, inclusief benodigde uitvoeringsbudget, in maart 2019 vastgesteld. Start uitvoering is gepland voor het vierde kwartaal 2019. In 2019 gaan wij voor € 2,0 mln. investeren in dit project.

Haagse Hout
Bouwgrondexploitaties
In 2019 wordt gestart met de realisatie van de bovengrondse nieuwbouw op het Koningin Julianaplein. Het project wordt ontwikkeld door de Ontwikkelcombinatie Koningin Julianaplein (OCKJ). De gemeente Den Haag is onder andere verantwoordelijk voor de contractuele en technische afstemming onderbouw-bovenbouw. Het gebouw met twee torens van circa 90 meter hoogte biedt straks ruimte aan ruim 350 woningen en een commerciële plint op maaiveld. Het gebouw zal het station vanaf deze zijde een nieuwe uitstraling geven. Het hoge gewelfde plafond onder het gebouw vormt straks een nieuwe entree van de stad en Den Haag CS. Het gebouw is naar verwachting medio 2021 gereed.

In 2019 worden de sociale woningen Boekweitkamp fase 2 opgeleverd.

Grotiusplaats
In het eerste kwartaal wordt gestart met de bouw van twee woontorens en een ondergrondse parkeergarage op de Grotiusplaats. Het programma bestaat uit ruim 500 woningen waarvan 120 huurwoningen in het goedkope huursegment. Een groene overkapping (start derde kwartaal 2019) van de Utrechtsebaan en het doortrekken van de Haagse Loper van het Centraal Station naar de Theresiastraat maken hier onderdeel van uit. Naar verwachting zal medio 2019 gestart worden met de herontwikkeling van het winkelcentrum.

Stadsvernieuwing
In 2019 is de renovatie van het monumentale kantoorgebouw van Shell aan de Carel van Bylandtlaan 30 in uitvoering. De gemeente begeleidt de beoogde planontwikkeling.

In het eerste kwartaal van 2019 wordt door Staedion gestart met de bouw van 42 sociale huurappartementen aan de Haverkamp en kan gestart worden met de bouw van 17 sociale huurappartementen op de hoek Apeldoornselaan/Dierenselaan (de Teresiatoren). Er komt een supermarkt van circa 2.000 m2 met een parkeerdek ten behoeve van de supermarkt en bewoners van het nieuwe flatgebouw.
Naar verwachtingen worden in het tweede kwartaal van 2019 62 huurappartementen in het middensegment worden opgeleverd aan de Vlamenburg.

Loosduinen
Bouwgrondexploitaties
Kijkduin Bad
In 2019 worden de eerste twee delen van het nieuwe winkelcentrum met horeca en woningen (koop en huur) afgerond en opgeleverd door ontwikkelaar FRED. Tevens wordt dan het eerste gedeelte van de parkeergarage opgeleverd. Gestart wordt met het derde gedeelte bestaande uit winkels,  huurwoningen en een deel van de parkeergarage.  Daarnaast zal door ontwikkelaar BOHA ook met de vernieuwing en uitbreiding van het Atlantic hotel worden gestart. 

De parkeergarages van het winkelcentrum en het hotel worden ondergronds ontsloten vanaf de middenberm van de kop van de Kijkduinsestraat. De entree wordt gerealiseerd door de gemeente in combinatie met een fietsenstalling voor ongeveer 600 fietsen. Deze werkzaamheden starten in het eerste kwartaal 2019. De realisatie van de bijbehorende delen van het openbare gebied worden eveneens gestart en zijn begroot in programma 9. Buitenruimte. 

Kijkduin Binnen
Met de eerste opleveringen van de deelontwikkelingen zal ook het openbare gebied worden aangepast en verbeterd. In 2019 vinden diverse opleveringen plaats op grond die door de gemeente is uitgegeven. Zo wordt de nieuwbouw van de Internationale School en de Wijndaelerstrip met koop- en huurappartementen en een kinderdagverblijf (Zuiderduinen) opgeleverd. In Waldeck worden de koop- en huurappartementen opgeleverd en zijn de grondgebonden woningen in aanbouw. De gemeentelijke inspanning richt zich op aanpassing en verbetering van het openbare gebied, hiervoor is €  0,3 mln. gereserveerd voor 2019. Hiervoor is in 2019 € 2,6 mln. aan lasten en € 10 mln. aan opbrengsten begroot.

Het grootste deel van de woningen en de sociale huurwoningen in Schapenatjesduin worden in aanbouw genomen. Dit is een project dat vorm kreeg via kleinschalig opdrachtgeverschap.

Vroondaal  
De woningbouwontwikkeling in de wijk Vroondaal gaat nog steeds voortvarend. De verwachting is dat in 2019 circa 150 kavels worden ontwikkeld. Begin 2019 wordt begonnen met de renovatie van het landschapspark Madestein met daarin extra waterbergingscapaciteit. De uitvoering zal gefaseerd plaatsvinden. De tijdelijke basisschool is dit jaar in gebruik genomen en doet tot 2020 dienst. Daarna verhuist de basisschool naar de nieuwbouw in Zuid I. De gebiedsontwikkeling is in handen van een publiek-private samenwerking. Hiervoor is in 2019 € 1,6 mln. aan lasten begroot en € 3,7 mln. aan opbrengsten. Meer informatie hierover wordt gegeven in de paragraaf verbonden partijen.

Stadsvernieuwing
Als gevolg van een motie die in december 2017 is aangenomen is samen met omwonenden en stakeholders gewerkt aan een plan voor de invulling van het voormalige Wingsterrein aan de Mozartlaan. Dit plan wordt in 2019, na besluitvorming in de Raad, uitgevoerd.

De voormalige sportlocatie aan de Monsterseweg wordt gewijzigd naar een woonbestemming. In 2019 wordt het bestemmingsplan doorlopen en bij vaststelling bouwrijp gemaakt. Het is de bedoeling dat de wijk een duurzaam en natuurvriendelijk karakter krijgt dat recht doet aan het aangrenzende natuurgebied.

Het zuidelijk deel van het Parnassiaterrein aan de Monsterseweg wordt herontwikkeld naar woningbouw in verschillende segmenten, inclusief sociale huur voor Parnassia-doelgroepen. In 2019 wordt het bestemmingsplan voorgelegd aan de Raad.

Gebiedsvisie driehoek Loosduinen
Na de vaststelling door het college van de Ruimtelijke verkenning driehoek Loosduinen wordt in 2019 de bijbehorende gebiedsvisie vastgesteld. Hierin liggen de verschillende toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen voor het gebied vast, inclusief financiële gevolgen. Eventuele bouwgrondprojecten die daaruit voortvloeien, worden in 2020 vastgesteld.

Segbroek
Bouwgrondexploitaties
Laan van Poot, Halo-locatie
In de eerste helft van 2019 neemt de bouwgroep de kavel van de gemeente af. Dan start de bouw van de appartementen op de voormalige Halo-locatie. Voor 2019 zijn voor € 6,8 mln. aan opbrengsten in de begroting opgenomen.

Energiekwartier
Voor het Energiekwartier zijn voor 2019 € 3,7 mln. aan lasten en € 4,5 mln. aan opbrengsten begroot. De gebiedsontwikkeling Energiekwartier Regentesse Zuid is een transformatie van het voormalig gemeentelijk industrieterrein (GIT) tot een centrumstedelijk creatief woon- en werkmilieu.
Voor deze gebiedsontwikkeling is er een samenwerkingsovereenkomst met Staedion en Heijmans waarbij het gebied wordt ontwikkeld met behulp van een zogenaamd “grondbank model”. Hierbij nemen Staedion en Heijmans de bouwrijpe grond af van de gemeente tegen werkelijk gemaakte kosten.
In 2019 wordt gestart met de bouw van 38 koopwoningen aan het Esperantoplein. Verder start het bouwrijp maken van de kavels aan de Noordwest Buitensingel door de sloop van de voormalige kerk en de sloop van 48 sociale huurwoningen van Staedion.

Stadsvernieuwing
In 2019 worden er twee panden in de Kepplerstraat en de Kritzingerstraat uitgegeven als kluscomplex.

Escamp
Bouwgrondexploitaties
Het herinrichtingsproject De Stede bestaat uit de herinrichting van de parkeerterreinen aan de voorzijde van het winkelcentrum en het realiseren van circa 90 appartementen (vrije sector) aan de achterzijde. In 2019 wordt gestart met de werkzaamheden voor de parkeerterreinen.  
Vanaf eind 2019 zullen de gebouwen aan het Westhovenplein gefaseerd worden opgeleverd door de ontwikkelaar en de openbare ruimte aansluitend aan het terrein worden heringericht.
Op de hoek van het Oosteinde en de Laan van Wateringse Veld worden 20 sociale huurwoningen gerealiseerd. Hiervan zijn er 10 bedoeld voor het huisvesten van statushouders. In 2019 wordt het project opgeleverd.  

Erasmusveld
In Villapark Uithofslaan is de grond deels aan ontwikkelaars, deels aan particulieren verkocht. In aansluiting op de oplevering van de door de ontwikkelaars te bouwen woningen, worden in 2019 de betreffende straten definitief ingericht. In 2019 zullen circa 20 door particulieren te bouwen woningen worden opgeleverd, waarvan 6 in het zeer dure segment. De overige kavels zijn in het kader van kleinschalig opdrachtgeverschap verkocht.

Gebiedsontwikkeling Leyweg-Escamplaan
In 2019 wordt er volop gebouwd aan de ondergrondse openbare parkeergarage voor bezoekers van het ziekenhuis. Ook wordt gewerkt aan 178 sociale huurwoningen, 125 koop- en 161 markthuurwoningen en circa 2.900 m2 commerciële voorzieningen. Aan gronduitgifte is in 2019 € 2,5 mln. aan opbrengsten begroot. De oplevering is gepland in 2020.

Stadsvernieuwing
Erasmusveld
Marktpartijen maken plannen voor vier deelgebieden binnen het Erasmusveld. Deze ontwikkelingen gebeuren op eigen grond en voor eigen rekening en risico van de ontwikkelaars. Om deze initiatieven mogelijk te maken, wordt in 2019 voor de locaties ‘Lof’ (het voormalig Nieuw-Vlietlust - TopVorm Ontwikkeling B.V.) een bestemmingsplan in procedure gebracht. In 2019 is daarnaast de bouw aan de gang voor ‘Haags Buiten’ (ABB ontwikkeling B.V.) en start de bouw van het deelgebied ‘Erasmusveld – Midden’ (BPD B.V.). Het deelgebied ‘Erasmusveld – Midden’ (300 woningen) wordt ontwikkeld door de OCWV. Dit betreft een verbonden partij waarvan de gemeente aandeelhouder is. Deze partij gaat gefaseerd grond uitgeven aan ontwikkelaar BPD B.V. De ontwikkeling van het gebied is een publiek-private samenwerking. Voor 2019 zijn voor € 2 mln. aan lasten begroot.

Centrum
Bouwgrondexploitaties
Gebiedsontwikkeling Spuikwartier
Net als in 2018 staat het Spuikwartier 2019 vooral in het teken van realisatie. Het Onderwijs- en Cultuurcomplex (OCC) bereikt in het tweede kwartaal van 2019 het hoogste punt. De bouw van het OCC wordt onder programma 5 Cultuur begroot. De realisatie van de commerciële ontwikkelingen (torens A en B) om dit complex heen zijn in volle gang.
In het vierde kwartaal van 2019 wordt, na afronding van het ontwerptraject en de aanbesteding, gestart met de gefaseerde aanleg van de openbare ruimte in het Spuikwartier. Dan is dit gebruiksklaar als het OCC haar deuren in 2021 opent. Hiervoor is in 2019 voor € 1,6 mln. aan lasten en € 10,3 mln. aan opbrengsten begroot.

Transvaal
In 2014 is een grondreserveringsovereenkomst gesloten voor het ontwikkelen van een multicultureel vrijetijdscentrum in Transvaal. Bij de uitwerking zijn verschillen van inzicht ontstaan tussen de gemeente en de ontwikkelende partij. Hierover loopt een juridische procedure. Daarnaast verkennen de partijen ook de mogelijkheden om minnelijk tot overeenstemming te komen. Afhankelijk van de uitkomst van deze trajecten kan wellicht in 2019 gebouwd worden.

Stadsvernieuwing
Grote belastingkantoor
Er wordt verder gewerkt aan de transformatie van het grote belastingkantoor. Hier komen een hotel en 66 appartementen. De plint blijft tijdens de transformatie in bedrijf. Oplevering is november 2019.

Hobbemaplein
Begin 2019 wordt het winnende ontwerp voor de ‘prijsvraag landmark’ op het middenterrein van het Hobbemaplein gerealiseerd. Het gaat om een achtvormig kunstwerk dat de verbindende functie van het Hobbemaplein benadrukt. Samen met de reeds opgewaardeerde buitenruimte is dit een verbetering voor de buurt.

Oude centrum
Onderdeel van de aanpak van de buitenruimte oude centrum is het herinrichten van de Boekhorststraat. In 2019 staat de uitvoering op de rol. Hiervoor is in 2019 € 1 mln. begroot. Uitvoering is mede afhankelijk van andere werkzaamheden in de openbare ruimte.

Renovatie Binnenhof
Het Rijk is van plan om het totale Binnenhofcomplex grondig te renoveren. De gemeente heeft hiervoor in 2019 € 1 mln. geraamd. Vanuit de gemeente wordt een bijdrage geleverd om ervoor te zorgen dat dit complexe en ingrijpende renovatieproces goed verloopt. Naar verwachting komt in 2019 een standbeeld van Aletta Jacobs rondom of in de nabijheid van de Hofvijver.

Locatieontwikkeling Spui – Gedempte Gracht
De gemeente faciliteert de locatie ontwikkeling. In 2019 wordt gewerkt aan de locatie van de percelen Spui en Gedempte Gracht. Dit is onderdeel van het beschermde stadsgezicht. De eigenaar van de locatie, de Stichting Levi Lassen, start in 2019 met de renovatie/restauratie van de panden aan de rand langs het Spui. Ook komt er nieuwbouw langs de Gedempte Gracht en nieuwbouw op het binnenterrein. Het plan omvat 28 woningen en circa 850 m² vloeroppervlakte voor winkels/horeca.

Amerikaanse ambassade
De voormalige Amerikaanse ambassade wordt in 2019 verkocht, zodat een nieuwe eigenaar kan bijdragen aan de ontwikkeling en versterking van dit deel van de stad.

Doublet en Geleenstraat onderzoek mogelijkheden
Er wordt een plan van aanpak gemaakt over de mogelijkheden van verplaatsing van de prostitutie uit de Doubletstraat en Geleenstraat naar een nieuwe locatie bij het schenkviaduct. In het coalitieakkoord is hiervoor in 2019 € 1,5 mln. in de begroting opgenomen.

Laak
Bouwgrondexploitaties
Aan de Neherkade-Gemaalstraat wordt gebouwd aan het 50 meter hoge woongebouw met 271 appartementen in de vrije sector. De gemeente heeft hiervoor de grond uitgegeven.

In Laakhaven West zijn de laatste 235 woningen verspreid over 6 locaties in aanbouw. Onder andere aan de Waldorpstraat en de Calandkade. In de eerste helft van 2019 wordt de derde en laatste tempel opgeleverd. Ook wordt begin 2019 de oversteek van de sterfietsroute Waldorpstraat nabij de kruising met de Viaductweg aangepakt zodat er een veilige situatie ontstaat.

In 2019 is het complex Capadosestraat 9-11 klusrijp gemaakt en zullen de eerste kopers starten met de afbouw van hun kluswoning. In de Petroleumhaven komen circa 300 woningen, merendeels klusobjecten. In 2018 wordt in voorbereiding daarop gewerkt aan het vervangen van de kademuren en het bouwrijp maken van de uit te geven gronden. Er komt ook een drijvende aanlegsteiger. Hiervoor is in 2019 € 4,6 mln. aan lasten en € 5 mln. aan opbrengsten begroot. In 2019 start de bouw op de klusobject kavels aan de kant van de Waldorpstraat.

Laakhaven Hollands Spoor
Begin 2019 wordt pal naast de Haagse Hogeschool fase 1 van het plan Vijverhof “De Lehmanstoren” opgeleverd. Dit woongebouw van 70 meter bevat 481 wooneenheden voor studenten. Direct daarop start begin 2019 de bouw van fase 2 en 3 naast en over de ingang van de Q-park-garage. Fase 2 en 3 bevatten 156 vrije sector woningen van gemiddeld 70 m².

Gebiedsontwikkeling Haagvlietpoort
In Haagvlietpoort wordt voor de parkeerplaats Dintelstraat een tender gestart voor de bouw van kleinschalige bedrijfsruimte en sociale woningbouw. Dit gebeurt in samenhang met overige projecten in Haagvlietpoort en de (hoogbouw)ontwikkeling in de spoorzone Laakhavens. De renovatie van de monumentale panden ‘Drie Hoefijzers’ wordt gefaseerd uitgevoerd. Het gaat om het toevoegen van woningen en horeca. Voor de ontwikkelingen Struijck II en Laakpoort (hoogbouw, gemengd programma) loopt de planvoorbereiding parallel aan de planologische procedures van de bestemmingsplanwijziging en milieueffectrapportage. Aansluitend starten de vergunningprocedures voor de bouw.

Stadsvernieuwing
Schakel Hollands Spoor entree Laakhaven
Met het project Schakel Hollands Spoor krijgt het station richting Laakhaven een volwaardige entree. Hiervoor is in 2019 € 1 mln. begroot. Begin 2019 wordt de openbare ruimte aangelegd en de aansluiting op de Lage Waldorpstraat gerealiseerd. In 2019 wordt een start gemaakt met de eerst fase van de herinrichting van het Leeghwaterplein, hoek Waldorpstraat. Dit moet de oversteek verbeteren en zorgen voor een betere verbinding van ROC Mondriaan naar het knooppunt Hollands Spoor.

De gemeente begeleidt de transformatie van het Stationspostkantoor naar 300 woningen en 64 hotelkamers. In de plint komt flexibele kantoorruimte en horeca.
Aan de Waldorpstraat, tegenover de megastores, wordt gebouwd aan vier woongebouwen (de Waldorp-Four)  met 776 appartementen  in de sociale huur en vrije sector. De plint bestaat uit commerciële ruimte en parkeervoorzieningen.

In opdracht van NU Projectontwikkeling wordt, onder begeleiding van de gemeente, aan de Calandkade gebouwd aan 474 twee- en driekamerwoningen, winkel- en horecaruimte en inpandige parkeervoorzieningen. De eerste oplevering wordt eind 2019 verwacht.

De toekomstige eigenaren van de Klusobjecten Schlegelstraat starten in 2019 met de bouw.
In 2019 wordt de planvorming rond het particuliere project Fruithaven verder uitgewerkt door de gemeente. Het programma gaat uit van 270 woningen (waarvan 30% sociaal), een parkeerkelder en commerciële ruimte.

Binckhorst
Bouwgrondexploitaties
In 2019 start de bouw van het project ‘Frank is een Binck’ (het Van Klingerenpaviljoen) in de Saturnusstraat. De grond is door de gemeente uitgegeven. In 2019 zijn hiervoor € 2,5 mln. aan lasten en
€ 5,4 mln. aan opbrengsten begroot.

In de eerste helft van 2019 worden diverse kavels in de Trekvlietzone bouwrijp opgeleverd, zodat later dat jaar de grondoverdracht en de start van de bouw kan plaatsvinden. De kopers van particuliere kavels en de winnaars van de tenders doen hun planuitwerking en vergunningaanvragen. De voorbereidingen van de volgende tenders starten. Voor de buitenruimte worden ontwerpen gemaakt. In 2019 is hiervoor € 4,2 mln. lasten en: € 3,1 mln. aan opbrengsten begroot. Naar verwachting wordt in 2019 de gronduitgifte gerealiseerd voor het eenheidsbureau van de politie. Eind 2019 wordt een omgevingsvergunning aangevraagd. De gemeente gaat de omliggende openbare ruimte aanpassen op het programma van de politie.

Stadsvernieuwing
Voor de Binckhorst is in 2019 € 12,0 mln. in de begroting opgenomen.
De eerste fase van de transformatie van het Maanplein naar een gemengd gebied met kantoren en woningen is afgerond en krijgt in 2019 een vervolg. De samenwerking met verschillende marktpartijen voor de planvorming en ontwikkeling van de Maanweg gaat door.
Bovendien wordt verder ingezet op de versterking van de Binckhaven als aantrekkelijke ‘startup hub’, onder andere met huisvesting, tijdelijke voorzieningen en marketing (zie hiervoor programma 11-Economie).

In 2019 wordt de uitvoering van diverse projecten ondersteund met een proactieve communicatiestrategie, gericht op samenwerking met stakeholders en integrale afstemming met de gemeentelijke organisatie. De basis hiervoor is de in 2018 vast te stellen gebiedsaanpak. De gebiedscoördinatie biedt de mogelijkheid om in een vroegtijdig stadium initiatiefnemers te verbinden en gezamenlijke planontwikkeling op te pakken.

Leidschenveen-Ypenburg
Bouwgrondexploitaties
In 2019 wordt op basis van een sluitende grondexploitatie de grond uitgegeven voor een gemengd programma. In 2019 zijn hiervoor € 2,9 mln. aan lasten en € 5 mln. aan opbrengsten begroot.

In 2019 komt er een Multiplex-bioscoop nabij station Ypenburg. In deelplan 20 zullen de eerste woningen in kleinschalig opdrachtgeverschap worden opgeleverd. Ook start de bouw van de Hofbadtoren met circa 160 sociale huurwoningen.

Afhankelijk van de voortgang en uitkomst van de Raad van State-procedure voor het programma-onderdeel detailhandel (Decathlon) start in 2019 de realisatie van het plan 100% Energie! op de Rijkswaterstaat-kavel in het Forepark.  

Stadsvernieuwing
In 2018 heeft het college een planuitwerkingskader vastgesteld voor de inrichting van een nieuwe buitenplaats ‘Nieuw Vredenoord’ en voor beperkte woningbouw, op de voormalige Molenwei van het buiten ‘Oud Vredenoord’ aan de Vliet. Hiervoor wordt in 2019 het bestemmingsplan Molenvlietpark e.o. gedeeltelijk herzien.

Overige stadsvernieuwing
Central Innovation District (CID)
De begroting voor 2019 bedraagt € 0,3 mln. Begin 2019 wordt een start gemaakt met de uitvoering van de CID Agenda. Deze is erop gericht om het economisch hart van Den Haag de komende decennia door te ontwikkelen tot een samenhangend internationaal competitief economisch district. In 2019 wil de gemeente stappen zetten door stakeholders te verleiden om (met de gemeente) initiatieven te ontwikkelen die het vestigingsklimaat verbeteren en die bijdragen aan de CID Agenda. Gedurende het jaar werken we daarnaast met de stad aan een ruimtelijke doorvertaling in de vorm van een gebiedsvisie. Er wordt zoveel mogelijk gestuurd op vooruitstrevende en vernieuwende projecten en actief aan de slag gegaan met de gebiedsontwikkelingen: Campusboulevard Schedeldoekshaven & Prins Bernardviaduct, Knooppunt Laan van Nieuw Oost Indië, overkluizing Utrechtsebaan (A12)/ CS Oost, Binckhorst, Laakhaven/Hollands Spoor.

Verbonden partijen niet gebieds-gebonden
Onderstaande zijn publiek-private samenwerkingen. Meer informatie hierover staat in de paragraaf over verbonden partijen.

Starterspanden Den Haag
De starterspanden Den Haag BV/CV focussen op de transformatie van de Televisiestraat 2 van een leeg kantoorgebouw naar een bedrijfsverzamelgebouw voor stadslandbouw, duurzaamheid en innovatie. Het project draagt de titel ‘The New Farm’. De afgelopen 2 jaar stonden grotendeels in het teken van de uitvoering van verbouwingswerkzaamheden. In 2019 wordt gezocht naar huurders die goed aansluiten bij het concept. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan het verdienend vermogen, zodat er op pandniveau een rendabele exploitatie ontstaat.

Wijkontwikkelingsmaatschappij Stationsbuurt – oude centrum
In 2019 werken Staedion en de gemeente via de Wijkontwikkelingsmaatschappij Stationsbuurt (WOM) samen aan ingrepen om zo een positieve bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de Stationsbuurt – oude centrum. De vastgoedmarkt is sterk aangetrokken. Hierdoor ontstaan nieuwe kansen voor de WOM. Tegelijkertijd zorgt het ook voor meer concurrentie met geïnteresseerde marktpartijen en een opwaartse beweging van de vastgoedprijzen. De WOM kiest haar doelen daarom scherp om een maximale bijdrage te kunnen leveren aan de verbetering van het gebied. Staedion en de gemeente treden in overleg in 2019 over de toekomstige meerwaarde en inzet van de WOM.

In de afgelopen maanden zijn de bouwrijp-werkzaamheden voor de vastgoedontwikkeling van Strandweg Vastgoed B.V. (Hommerson) op de Noordboulevard afgerond. In 2019 gaan wij voor
€ 7,4 mln. investeren in onder andere de projecten Kurhaus, de Gevers Deynootweg en Midden Boulevard, welke deel uitmaken van ‘De Kust Gezond’. Tevens is in maart gestart met de bouw van het Legoland  Discovery Centre op de locatie van het voormalige Vitalizee. Verder heeft de eigenaar van het Kurhaus, Amrath Hotels, twee beginselvragen ingediend: voor een ondergrondse parkeergarage voor hotelgasten, onder het gebied aan de voorkant van het Kurhaus, en voor een extra openbare verbinding tussen landzijde en boulevard ter hoogte van de grens met de locatie van Legoland en het Kurhaus. Dit sluit aan bij de ambitie van het programma ‘De Kust Gezond’ om goede looproutes tussen de boulevard en het achterliggende gebied te creëren. Hierover vindt overleg plaats met de gemeente.
Tot slot is het ‘informatiepunt Scheveningen over ‘De Kust Gezond’ gerealiseerd. Het infopunt wordt een centrale plek in de communicatie over de toekomst van Scheveningen. Centraal staan de ontwikkelingen binnen het programma ‘De Kust Gezond’. Ook ontwikkelingen in Kijkduin zijn in het Collegeprogramma van 2018 opgenomen in het programma "De Kust Gezond". Er wordt nu gewerkt aan de nadere invulling daarvan. Deze ontwikkelingen in Kijkduin zijn gestart en bevinden zich in verschillende fases van het proces, in 2019 wordt hier verder invulling aan gegeven.

We willen dat Den Haag een aantrekkelijke woonstad blijft. Voor deze activiteit is in 2019 € 6,8 mln. begroot. Deze middelen worden grotendeels besteed aan personele inzet. De personele inzet richt zich op onderstaande onderwerpen.

Woningbouw
Betaalbare woningvoorraad
De gemeente draagt zorg voor voldoende en betaalbare woningen. We willen een langjaarlijks gemiddelde woningbouwproductie van 2.000 à 2.500 woningen. Sinds 2016 is de woningproductie hoger en dit betekent voor 2019 dat er naar verwachting circa 4.000 woningen worden opgeleverd. De langjaarlijkse woningbouwambitie ziet er zo uit: 30% huurwoningen voor lagere inkomensgroepen (tot aan de liberalisatiegrens) voor de hele stad, 20% middeldure huurwoningen, een streven naar 25% middeldure koopwoningen en daarnaast dure woningen. Door in te zetten op middeldure en dure woningen wordt doorstroming op gang gebracht waardoor vaak ook in het goedkopere segment woningen beschikbaar komen. Het gemeentelijk beleid is ook gericht op huisvesting aan beroepsgroepen die een onmisbare bijdrage leveren aan Den Haag zoals, politieagenten, leraren en hulpverleners.

Wachtlijsten
De druk op de sociale huursector en de woningcorporaties is groot. Naast voldoende aanbod van goedkope huurwoningen wordt van corporaties ook verwacht dat ze hun voorraad in een hoog tempo verduurzamen. De wachtlijsten voor mensen uit de doelgroep zijn lang. Het gemeentelijke beleid is erop gericht corporaties meer armslag te geven. We zijn met de rijksoverheid in gesprek over de relatief zwakke financiële positie van de Haagse corporaties en de mogelijkheden om die te versterken. Daarnaast gaan we de mogelijkheden onderzoeken om de particuliere sector goedkope woningen te laten bouwen die grotendeels onder dezelfde voorwaarden op de woningmarkt worden aangeboden als corporatiewoningen. Zoals aangegeven in het coalitieakkoord krijgen CID en Zuidwest prioriteit als investeringsgebied voor nieuwbouw. De gemeente werft investeerders, jaagt nieuwe woningbouwprojecten aan en trekt bestaande projecten vlot. Daarbij proberen we ook actief de steun van de rijksoverheid te krijgen. Om de woningbouw te versnellen en tot een goede differentiatie van gewenste woonvormen en locaties te komen, stimuleren we vanaf eind 2018 onder de noemer ‘Haagse Tafel’ de samenwerking tussen beleggers, woningcorporaties en ontwikkelaars.

Woningcorporaties
In 2018 heeft de gemeente samen met Haagse huurdersorganisaties en woningcorporaties een raamovereenkomst voor de periode 2019 tot 2024 afgesloten. Ook worden er jaarlijkse prestatieafspraken gemaakt. Elk jaar worden de doelen uit de raamovereenkomst geconcretiseerd in prestatieafspraken per corporatie. 2019 is het eerste jaar van deze nieuwe manier van samenwerking. Eind 2019 kunnen we dus de ervaringen van het eerste jaar inzetten bij het maken van nieuwe afspraken voor 2020. Prioriteiten: voldoende aanbod en duurzaamheid.

Woonruimteverdeling
In 2019 onderzoekt de gemeente de mogelijkheden om het systeem van woonruimteverdeling optimaler te kunnen inrichten. Indien nodig worden hiertoe de (nieuwe) huisvestingsverordening, raamovereenkomst en prestatieafspraken benut. Hierbij bekijken we ook hoe we de Rotterdamwet kunnen inzetten. We creëren een flex-voorraad aan woningen voor spoedzoekers en als wisselwoning bij herstructurering en verduurzaming.

Huisvesting aandachtsgroepen

Ouderen en zorg
Ouderen blijven langer thuis wonen. Vanzelfsprekend heeft dit gevolgen voor de druk op de woningvoorraad. De vraag naar toegankelijke woningen, waar ouderen zo lang mogelijk hun zelfstandigheid kunnen behouden, stijgt. De gemeente Den Haag werkt met corporaties en zorginstellingen aan een betere afstemming van vraag en aanbod. Verder maken wij afspraken met de woningcorporaties over betere toegankelijkheid en onderzoeken we de behoefte van Hagenaars. Ook zetten we ‘doorstroommakelaars’ in om ouderen te adviseren over passende huisvesting en verhuiswensen.

De druk van zorgdoelgroepen op de woningmarkt neemt toe, zoals cliënten uit de GGZ en de maatschappelijke opvang, ex-gedetineerden, ex-verslaafden en zorgjongeren. De gemeente vindt het belangrijk dat zij die daadwerkelijk uitstromen naar een woning als dat kan. Daarmee worden de wachtlijsten bij instellingen aangepakt en kunnen mensen die daar aan toe zijn, hun leven weer opbouwen. In 2019 maken we daarom met de corporaties nieuwe afspraken over de aantallen te huisvesten kwetsbare groepen. In 2019 gaan wij door met de vernieuwing van zorgvastgoed. We verbinden zorgpartijen en ontwikkelaars om voormalig zorgvastgoed te herontwikkelen voor ouderen en zorgdoelgroepen.

Statushouders
Op grond van een jaarlijkse wettelijke taakstelling huisvest de gemeente vluchtelingen met een verblijfsvergunning. We helpen ze bij het vinden van een plek in de Haagse samenleving. Gezien de taakstelling van de afgelopen jaren houdt Den Haag voor 2019 rekening met een taakstelling van 750 tot 900 personen. Gelet op het huidige aanbod en de huidige instroom zullen statushouders voor een passende woning worden bemiddeld. Ook kan een deel direct inhuizen in de woning van de ouder/partner. Onder de voorwaarde dat alle statushouders zonder vertraging kunnen worden bemiddeld naar passende woningen, zullen geen nieuwe panden specifiek voor statushouders worden gerealiseerd.

Studenten
De gemeente bouwt Den Haag als (internationale) studentenstad verder uit door de ontwikkeling van de campus en door marktpartijen te interesseren en afspraken te maken met toegelaten instellingen om voldoende woningen voor studenten en young professionals te realiseren. Vanwege de groei van het aantal studenten is de bouwambitie bijgesteld naar 1.900 eenheden tot 2020 en daarna nog eens 1.000 eenheden tussen 2020 en 2025. Hierbij gaat bij voorkeur om betaalbare huisvesting en bijzondere concepten in en nabij het centrum. In 2019 worden totaal circa 750 woningen opgeleverd.

Arbeidsmigranten
Vanwege de groeiende economie neemt het aantal arbeidsmigranten verder toe. De mogelijkheden voor huisvesting zijn echter beperkt, mede vanwege de druk op de woningmarkt in het algemeen. De gemeente adviseert initiatiefnemers voor huisvesting van arbeidsmigranten en begeleidt bij planvorming in de gemeentelijke organisatie.

Woonkwaliteit en leefbaarheid

VvE-balie
De Vereniging van eigenaars (VvE-balie) stimuleert de ontwikkeling naar sterke verenigingen en activeert en adviseert eigenaren in het onderhoud en verbeteren van hun woningen. Daarmee is de VvE-balie een belangrijk instrument voor het behoud van kwaliteit van onze woningvoorraad en één van de pijlers van de verduurzaming van de woningvoorraad.

Den Haag Zuidwest
Den Haag Zuidwest is een kansrijk en mooi gebied in onze stad, bij uitstek geschikt voor nieuwbouw
en wonen in een groene wijk. Samen met de ontwikkelaars en corporaties doen we onderzoek naar een strategische visie voor een gemengde gebiedsontwikkeling. Op deze manier dragen we fors bij aan de stedelijke woningbouwopgave, en werken we door differentiatie van de woningvoorraad aan een gemengd, kansrijk gebied. In Zuidwest gaan we als eerste investeren in Knoop Moerwijk, omgeving Leyweg en Dreven en Gaarden.

Wijkontwikkelingsmaatschappij Den Haag Zuidwest
De Wijkontwikkelingsmaatschappij Den Haag Zuidwest is een samenwerking van de gemeente en Vestia om meer goede en betaalbare woningen te realiseren. Er zijn circa 60 sociale huurwoningen extra opgenomen in het project Dedemsvaartweg (bouw 2019, oplevering 2020). In 2019 vinden de voorbereidingen voor de bouw van 150 woningen in Moerwijk-Oost plaats, in 2020 wordt de bouw gestart. In 2019 worden de voorbereidingen gestart voor de herontwikkeling van De Venen. Hier realiseert de WOM circa 500 woningen tussen 2021 en 2023. In de paragraaf verbonden partijen wordt een nadere toelichting gegeven op de WOM Den Haag Zuidwest.

Voor handhaving door de Haagse Pandbrigade en handhaving omgevingsvergunning is in 2019 € 6,5 mln. beschikbaar. De Haagse Pandbrigade draagt bij aan de veiligheid en leefbaarheid van de stad en het behoud van de kwaliteit van de bestaande woningvoorraad. De brigade houdt toezicht op de naleving van de bouw- en woonregelgeving. Ze handelt overtredingen af die betrekking hebben op het gebruik en de staat van gebouwen. Het gaat bijvoorbeeld om achterstallig woningonderhoud, strijdigheid met het bestemmingsplan, onrechtmatig gebruik van woningen en illegale bouw. De controles zijn integraal. Daarbij kijken medewerkers ook naar inschrijvingen in de basisregistratie persoonsgegevens en mogelijke fraude met sociale voorzieningen. Daarnaast draagt de pandbrigade bij aan gebiedsaanpakken, verstevigde aanpak hennepkwekerijen, controle op vergunde prostitutie panden en ondermijnende criminaliteit. Tevens bemiddelt de pandbrigade bij overlastgevende situaties die zich in de stad voordoen. De pandbrigade richt zich in het bijzonder op gebieden waar de leefbaarheid onder druk staat en op meldingen vanuit het Meld- en Steunpunt Woonoverlast (jaarlijks circa 2.650). De prioriteiten staan in een jaarlijks uitvoeringsprogramma (RIS 299060). De pandbrigade controleert ook periodiek de woonwagencentra. Deze controles moeten ervoor zorgen dat het gebruik en de fysieke staat van 233 woonwagens op 17 locaties op orde blijft.

Beheer bedrijfspanden
De gemeente kan besluiten om strategisch gronden en panden aan te kopen met het oog op toekomstige stedelijke ontwikkeling. De gemeente beheert vervolgens het vastgoed totdat die ontwikkeling plaatsvindt. Het gemeentelijk vastgoedbezit ten behoeve van stedelijke ontwikkeling bestaat uit circa 200 panden en gronden. Denk aan Saturnusstraat, Junostraat en Sammersweg. De gemeente probeert het vastgoed te verhuren. Per saldo zijn de exploitatielasten van het vastgoed (zoals zakelijke lasten, beheerlasten, afschrijvingen en rentelasten) hoger dan de (huur)baten. De gemeente dekt dit exploitatietekort uit de reserve strategisch vastgoed stadsontwikkeling die hiervoor is bestemd. In het coalitieakkoord 2018-2022 wordt deze reserve aangevuld door middel van de beoogde verkoopresultaten op gemeentelijk vastgoed. Voor de collegeperiode gaat het meerjarig om € 9,4 mln. De komende periode gaat de gemeente de vastgoedobjecten stadsontwikkeling schouwen om te bepalen in hoeverre het bezit nog van belang is voor het behalen van de gemeentelijke doelstellingen. Mogelijk worden objecten verkocht en van de resterende objecten zullen we waar mogelijk de exploitatiesaldi optimaliseren.

In 2019 worden circa 3.700 aanvragen voor bouwactiviteiten verwacht. Het gaat vooral om bouwactiviteiten met een bouwsom tot € 0,25 mln. Vanaf 2018 zijn maatregelen doorgevoerd om de (te) hoge stand van de voorziening Bouwleges (bedoeld om jaarlijkse schommelingen op te vangen) af te bouwen, dit wordt in 2019 versterkt met een verdere tariefsverlaging. De bijstellingen worden nader toegelicht in het raadsvoorstel tot wijziging van de legesverordening omgevingsvergunning voor het jaar 2019.

Archief digitaliseren
Naast de tariefsverlagingen wordt voorgesteld om vanaf 2019 het papieren bouwarchief (van 1900 tot de invoering van WABO in 2010) te digitaliseren. Het eenvoudig en snel digitaal toegankelijk krijgen van documenten verbetert de dienstverlening aan inwoners en bedrijven, maar ook intern gemeentelijk.

Met bovenstaande maatregelen wordt de  voorziening bouwleges  de komende jaren elk jaar lager. Eind 2022 is stand van de voorziening dan € 1,1 mln. Dat is 8% van de begrote legesopbrengst.

Omgevingswet uitgesteld
Aanvankelijk zou de omgevingswet medio 2019 in werking treden. Dit is uitgesteld naar juli 2021. De opgelopen vertraging komt door de uitloop van de inwerkingtreding van het digitale stelsel omgevingswet. De opgave voor de gemeenten bestaat uit het voorbereiden van het werken met kerninstrumenten (omgevingsvisie, omgevingsplan, programma’s en vergunning) en de strategische keuzes daarbij. Het succes van de Omgevingswet staat of valt met het op een andere manier werken: integraal, meer open en gericht op samenwerking met inwoners en bedrijven.

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen zou vanaf 2018 stapsgewijs worden ingevoerd. In het wetsvoorstel staat, dat bij de aanvraag voor een omgevingsvergunning de preventieve toetsing door het bevoegd gezag aan de bouwtechnische voorschriften vervalt. Er werden diverse bezwaren geuit over het uitvoeren van het wetsvoorstel. Op 30 april 2018 hebben drie brancheorganisaties (Bouwend Nederland, Vereniging Eigen Huis en de Vereniging Nederlandse Gemeenten) een brief gestuurd aan de nieuwe minister Ollongren met drie vereisten: aanscherping aansprakelijkheid van aannemers;  voorwaardelijke stelselwijziging; de rol van het bevoegd gezag in relatie tot de stelselwijziging. Momenteel wordt gewerkt aan bestuurlijke afspraken als aanvulling op het wetsvoorstel.

De gemeente is verplicht voor haar grondgebied bestemmingsplannen en/of beheersverordeningen vast te stellen. De wettelijke bepaling vervalt dat dat in delen waar een bestemmingsplan ( of beheersverordening) ouder is dan 10 jaar geen leges in rekening kan worden gebracht bij omgevingsvergunning. Dit geeft gemeenten de kans zich voor te bereiden op de komst van de Omgevingswet in 2021. De voorbereiding van het omgevingsplan ( als opvolger van de huidige bestemmingsplannen) gaat onverminderd door. Met het omgevingsplan Binckhorst (een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte) is hier een belangrijke stap gezet. Naar verwachting zal dat plan in de tweede helft van 2018 door de gemeenteraad worden vastgesteld.

In 2019 wordt verder invulling gegeven aan de Wet basisregistratie ondergrond waarmee gegevens over de ondergrond worden gedigitaliseerd, gestandaardiseerd, geharmoniseerd en publiek beschikbaar gesteld. De nog komende tranches van deze wet worden geïmplementeerd in de periode tot 2022. Vanwege de wetswijziging Basisregistraties adressen en gebouwen 2.0 per 1 juli 2018 dienen werkwijze en systemen aangepast te worden. Bronhouders hebben 1,5 jaar de tijd om zich hier op voor te bereiden en dit aan te passen. Voor verdere integratie van de basisregistraties wordt gewerkt aan een objectenadministratie. Zo houdt de gemeente de eigen fysiek-ruimtelijke gegevens op orde.

In 2019 gaan we verder met geo-dienstverlening, zoals WebGIS, geo-accountmanagement, digitale stadsmaquette (3D-topografie) en open data. Daarmee dragen we bij aan de ontwikkelingen rond de Omgevingswet, zoals de visualisering van de omgevingsvisie en het omgevingsplan. De komende jaren gaat de open data beheerunit met andere overheden en externe partijen nauwer samenwerken vanuit de gemeentelijke ambitie ‘open, tenzij’. Hiermee wil de gemeente Den Haag bijdragen aan een gemeenschappelijke datavoorziening en betere bruikbaarheid van de open data in onderzoeken en toepassingen.