Den Haag, Stad van Kansen en Ambities
Den Haag is een prachtige stad. We zijn trots op Den Haag: onze hofstad, onze residentie, onze stad aan zee. Stad van Vrede en recht met een grote diversiteit aan mensen en meningen. Den Haag, onze stad waar iedereen zichzelf mag zijn en iedereen gelijk wordt behandeld. Waar het er niet om gaat op welke grond je bent geboren, maar naar welke horizon je kijkt.
Met bovengenoemde passage begint het Coalitieakkoord 2018-2022. Deze programmabegroting 2019 is de eerste begroting, waarin het nieuwe college laat zien hoe we de doelstellingen uit het Coalitieakkoord willen verwezenlijken en hoeveel daarin wordt geïnvesteerd.
De kernthema’s van het akkoord vormen de leidraad van deze inleiding. Deze thema’s zijn:
Mobiliteit, Duurzaamheid, Groei van de stad en Iedereen doet mee, waarbij Veiligheid een randvoorwaarde is om de doelstellingen te verwezenlijken. Deze thema’s zijn uiteraard niet losstaand. Ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zo leidt de groei van de stad en de noodzakelijke energietransitie tot meer werkgelegenheid, zodat meer mensen uit de bijstand kunnen worden geholpen.

Mobiliteit
Goede bereikbaarheid is van groot belang voor Den Haag. Zeker omdat Den Haag de komende jaren fors zal groeien, zal de behoefte aan goede vervoersmogelijkheden ook groeien. Den Haag is met de hoge bevolkingsdichtheid zeer geschikt voor een fijnmazig, snel en toegankelijk openbaarvervoernetwerk. Om het OV-netwerk verder te versterken en geschikt te maken voor de grote opgaven die voor ons liggen, investeren we de komende periode fors in de Schaalsprong OV. Ook worden de mogelijkheden verkend van een metrolijn vanaf Leidschenveen via het ADO-stadion, De Binckhorst, Station CS naar Scheveningen met een aftakking naar de Internationale Zone. Om de passagiersgroei op korte termijn op te vangen, wordt geïnvesteerd in ruime tramstellen en in optimalisering van de ruimte op het tramspoor.
De fiets neemt als het vervoersmiddel in stedelijk gebied een belangrijke rol in het Haagse mobiliteitsbeleid in. Het sterfietsnetwerk wordt daarom verder uitgebreid evenals de stallingscapaciteit voor alle soorten fietsen.

Dit alles neemt niet weg, dat Den Haag ook toegankelijk moet blijven voor de auto. Zo wordt de Rotterdamse baan afgebouwd en wordt doorgaand verkeer bediend via het optimaliseren van het Telders tracé. Er wordt een studie uitgevoerd naar de verdieping van dit tracé en het kruispunt met de Scheveningseweg.  Ook wordt gewerkt aan een ongelijkvloerse kruising op de Lozerlaan en de Erasmusweg.

Om de parkeerdruk in woongebieden te verlagen, worden de laatste van de 800 extra parkeerplaatsen in 2019 gerealiseerd. Daarnaast wordt de uitbreiding van het vergunningparkeren op niet-marktdagen in delen van Transvaal en Schilderswijk teruggedraaid. Conform het coalitieakkoord zal een draagvlakonderzoek worden georganiseerd naar de invoering van het betaald parkeren in Scheveningen-Haven en Staten-Geuzenkwartier.

Uiteraard wordt in dit beleid de verbetering van de luchtkwaliteit niet vergeten. Er wordt met de andere grote steden en het Rijk aan de instelling van een uniforme milieuzone gewerkt, waardoor vervuilende bestel- en personenwagens worden geweerd uit het centrum. De succesvolle subsidies om vervuilende auto’s en brommers in te ruilen wordt, ook in deze collegeperiode doorgezet.

Duurzaamheid
Den Haag heeft de ambitie om in 2030 klimaatneutraal te zijn. Een klimaatneutraal Den Haag draagt bij aan een schonere en gezondere stad met nieuwe banen voor Hagenaars.
We pakken deze grote opgave aan met de Haagse methode: van onderop, samen met bewoners en (lokale) ondernemers. De gemeente zal daar nadrukkelijk bij helpen, door samen met de netbeheerders en energieleveranciers de warmtenetten uit te breiden, energiebronnen te verduurzamen, gebouwen te isoleren en duurzamer vervoer te faciliteren.
Uiteindelijk moeten in deze collegeperiode tussen de 25.000 en 30.000 bestaande woningen van duurzame energie worden voorzien. Daarbij is “transitieklaar” het uitgangspunt. Daarnaast moet elk nieuw gebouw in Den Haag klimaatneutraal en dus zonder aardgasaansluiting worden
opgeleverd.

De gemeente zal als organisatie zelf ook actief meedoen in de transitie en daarmee het goede voorbeeld geven. Energie-efficiëntie, gebruik van hernieuwbare bronnen, efficiënt gebruik van grondstoffen en duurzaamheid worden geborgd in de hele gemeentelijke organisatie. Dit gebeurt ook bij  gerichte trainingen voor duurzame aankoop, onderhoud en aanbesteding. Bovendien wordt duurzaamheid geïntegreerd in de begrotingssystematiek en wordt geborgd dat duurzaamheidsaspecten bij alle besluiten worden meegewogen. Daartoe worden duurzaamheids indicatoren ontwikkeld.

De markt wordt eveneens betrokken: duurzaamheid krijgt een belangrijker aandeel bij gunningen en aanbestedingen. De markt wordt daarmee uitgedaagd om duurzame oplossingen te bieden en worden beloond als ze dat inderdaad doen. Ook wordt bij nieuwe subsidies, waar relevant, verduurzaming als voorwaarde opgenomen in de subsidiecriteria.
De gemeente laat op deze wijze zien dat de uitvoering van de klimaatambities concreet wordt gemaakt.

Groei van de stad.
Den Haag is een prachtige stad om in te wonen. Er komen jaarlijks ongeveer 5.000 inwoners bij. Er zijn dus meer woningen en meer voorzieningen nodig. We stellen echter hoge eisen aan kwaliteit en duurzaamheid en beschermen het unieke Haagse karakter van de stad.
Daarom investeren we in de integrale ontwikkeling van een gebied en passen de uitgangspunten van de Agenda Ruimte voor de Stad toe.

Leefbaarheid van de Haagse buurten en wijken staat centraal. Daarom stellen we bij de omgevingsvisie onder de nieuwe Omgevingswet een leefbaarheidseffectrapportage in.
Om de sociale veiligheid in specifieke wijken te vergroten, maken we gebruik van de wettelijke mogelijkheden, die de leefbaarheid ten goede komen en woningoverlast tegengaan. Daarom zorgen we ook voor een meer divers woningaanbod.

Steeds meer mensen willen in Den Haag wonen, dit leidt ertoe dat de woningmarkt in Den Haag onder hoge druk staat. De prijzen voor koop en huur stijgen snel en veel starters op de woningmarkt kunnen nauwelijks iets betaalbaars vinden.  Daarom bouwen we meer woningen voor alle doelgroepen. Bij nieuwbouw hanteren we een norm van 30% sociale woningbouw voor de hele stad.  Door een forse inhaalslag te maken met het bouwen in het middel dure huur- en koopsegment komt de doorstroming beter op gang, waardoor wachtlijsten kunnen afnemen. Daarmee wordt ook ingezet op woningen voor mensen die een onmisbare bijdrage leveren aan Den Haag, zoals politieagenten, leraren en hulpverleners. Zo maken we Den Haag een aantrekkelijke stad met een aanbod van uiteenlopende woon- en leefmilieus.

Bij de gebiedsontwikkelingen maken we de keuze daar te bouwen waar de stad beter van wordt. Dit geldt in de eerste plaats voor het Central Innovation District: het gebied tussen en rondom de stations HS, CS en Laan van NOI.  Een groot deel van de stedelijke groei krijgt hier gestalte. We willen de groei inzetten voor de stad. Van een uitdaging een kans maken. We komen daarvoor met een integrale CID agenda, waarin economische vernieuwing en stedelijke groei elkaar verstreken, zodat heel de stad profiteert. Ruimtelijk gaan we aan de slag met gebiedsontwikkelingen: Campusboulevard Schedelsdoekshaven & Prins Bernhardviaduct waar ruimte is voor woningbouw, de uitbreiding van de Universiteit Leiden en de herhuisvesting van de Koninklijke Bibliotheek; het knooppunt Laan van Nieuw Oost Indië, dat wordt ontwikkeld tot volwaardige stadsentree; de overkluizing van de Utrechtsebaan om de barrière tussen Bezuidenhout/het Beatrixkwartier en de binnenstad te slechten; de Binckhorst waar herontwikkeling met de ingebruikname van de Rotterdamse baan in deze collegeperiode echt op stoom komt en Laakhaven waar meer woningen kunnen worden gebouwd en een aantrekkelijk verblijfsgebied rondom de Megastores kan worden gerealiseerd samen met de nieuwe snelfietsroute de Velostrada. Ook voor Den Haag Zuidwest wordt een ambitieuze gebiedsontwikkelingen ontwikkeld waarbij het karakter van het gebied wordt gerespecteerd en versterkt.

Iedereen doet mee
Den Haag waar iedereen mee kan doen; daar staat dit college voor.  Om dat te realiseren hebben we banen nodig. We bevorderen daarom dat meer mensen aan het werk komen. Werken loont, financieel en voor je persoonlijke ontwikkeling. Daarom is het onze ambitie om jaarlijks 500 mensen extra uit de bijstand te krijgen. Mensen die al langdurig bijstand ontvangen, worden de komende periode benaderd om te bezien hoe we hen aan het werk kunnen helpen; binnen of buiten Den Haag. Iemand die aantoonbaar en verwijtbaar elke vorm van medewerking weigert, wordt gekort op de bijstandsuitkering en er zal een intensiveringsslag worden gemaakt als het gaat om het aanpakken van bijstandsfraude.  De mismatch, die in Den Haag bestaat tussen vraag en aanbod van werk wordt verkleind door de pilot “Ondernemend uit de Bijstand” uit te breiden.

Meer banen zijn ook nodig, omdat de banengroei in Den Haag achter blijft bij de bevolkingsgroei. Daarom moeten we werken aan duurzame economische groei door meer bedrijvigheid en een verbreding van de economische structuur, die minder afhankelijk is van de Rijksoverheid. Dit doen we onder meer door de economische en financiële spin-off van Den Haag als Internationale stad van Vrede en Recht te versterken. Dat moet ook gepaard gaan met een versterking van het midden- en kleinbedrijf en de bevordering van het toerisme door meer evenementen en congressen naar de stad te halen. Het is daarom noodzakelijk om waar mogelijk regels te vereenvoudigen en het aanvragen van vergunningen zo simpel mogelijk te maken.  

Den Haag is een cultuurstad van betekenis. Kunst en cultuur zijn van groot belang voor de samenhang, de identiteit en de ontwikkeling van de stad en voor het economische vestigingsklimaat. Iedere Hagenaar moet kunnen sporten en bewegen. Goed voor het individu maar ook voor de samenleving als geheel en de verbinding tussen groepen in de wijken. Wij willen Den Haag nog meer sport-minded maken. Uitstekende sportaccommodatie, een bloeiend en gezond verenigingsleven en een ambitieus sportklimaat gericht op het activeren van specifieke doelgroepen.   

Daarnaast moet Den Haag landelijk een leidende rol blijven spelen in de Retail-innovatie, door bijvoorbeeld experimenten mogelijk te maken om horeca en detailhandel te mixen en kleinschalige cross sectorale concepten te ontwikkelen. Dat is weer een bouwsteen voor een bruisende stad, die we voor iedereen willen zijn.

Alle Hagenaars moeten daarom ook volwaardig mee kunnen doen en zichzelf kunnen ontplooien. Het is een prioriteit om armoede en schulden stevig aan te pakken. Kwetsbare groepen, zoals daklozen, verslaafden en personen met verward gedrag worden geholpen. We hechten aan transparantie en een open bestuurscultuur. We willen een college zijn  dat luistert. Niet omdat het moet, maar vanwege een oprechte behoefte aan dialoog. We willen een gemeente zijn die in verbinding staat met bewoners, die  proactief en persoonlijk benadert, op basis van vertrouwen in de wijk. Bewoners en ondernemers moeten op die wijze meer invloed krijgen op de besluitvorming. Als het gaat om dienstverlening, is het belangrijk dat inwoners en ondernemers de mogelijkheid houden om te kiezen voor persoonlijk contact, zowel in face-to-face-contacten als digitaal. De digitale mogelijkheden moeten beter worden benut, waarbij het beschermen van de privacy een cruciale rol speelt.

Het college heeft goede ervaringen met de spreekuren in de stadsdelen, die vlak na de installatie van het college zijn gestart. We blijven deze gesprekken met de burgers en ondernemers in de stad met enthousiasme voortzetten en blijven zo iedereen op een toegankelijke wijze betrekken bij het gemeentelijk beleid.  

Iedereen kan alleen meedoen als het bieden van kansen een belangrijk uitgangspunt is. Dat geldt voor jong en oud, voor mensen die zorg nodig hebben of voor mensen met een afstand  tot de arbeidsmarkt. In Den Haag bieden we kansen aan iedereen. Zodat iedereen mee kan doen.
Voor het bieden van kansen aan kinderen en (jong)volwassenen vervult het onderwijs een cruciale rol. Met de Haagse Educatieve Agenda geven we voor het onderwijs de volgende prioriteiten aan: meer kansengelijkheid, het aanpakken van het lerarentekort en de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt.

We streven naar jeugdhulp om trots op te zijn. We willen dat alle Haagse kinderen zich gezond en veilig kunnen ontwikkelen en hun talenten kunnen ontplooien. Voor de kinderen die dat niet goed lukt, zorgen we voor een laagdrempelige zorg- en ondersteuningsstructuur.
Het inkopen van jeugdhulp en volwassenenzorg stemmen we beter op elkaar af. Er worden meerjarencontracten met jeugdhulpaanbieders afgesloten, zodat de kwaliteit verbetert en onnodige bureaucratie wordt tegengegaan.

Naast de jeugd, moeten we niet vergeten dat in 2021  15% van de Hagenaars 65 jaar of ouder is. Dat betekent niet alleen dat meer ouderen langer thuis blijven wonen en gelukkig gemiddeld ouder worden, maar dat ook het aantal mensen met dementie stijgt en eenzaamheid een veel voorkomend probleem is. We stimuleren ouderen om actief te worden en te blijven.

Den Haag is internationaal een koploper als seniorvriendelijke stad en dat moet zo blijven. We handhaven een goede thuiszorg en zullen helpen om woningen aan te passen en zetten in op dementievriendelijke wijken.

Mantelzorgers hebben een belangrijke, maar ook zware taak. De gemeente zal de mantelzorgers ondersteunen of door een korte periode in extra handen te voorzien of een logeervoorziening voor de persoon die mantelzorg nodig heeft. Dit financieren we vanuit de Wmo. Juist preventief kan het welzijnswerk van onschatbare waarde zijn. Dat geldt breed, in het hele sociale domein. Door een herstructurering van het welzijnswerk krijgen meer partijen de kans om een bijdrage te leveren aan het welzijn in de stad.

Veiligheid
Om bovengenoemde doelstellingen te verwezenlijken, is veiligheid een belangrijke randvoorwaarde. Den Haag is een veilige thuisbasis: daar gaan we voor. Bewoners en ondernemers moeten vanuit deze veilige basis hun leven leiden en (internationale) organisaties moeten zich hier thuis voelen en bezoekers moeten hier graag willen komen. Er is in Den Haag dus geen plaats voor discriminatie of haat zaaien. De Haagse anti-discriminatieaanpak zetten we voort.

De afgelopen periode richtte de inzet vanuit veiligheid zich op drie elementen: high impact crimes (woninginbraak, straatroof, overval), probleemgerichte inzet in wijken en buurten en ondermijning. Deze aanpak is zeer succesvol gebleken: de geregistreerde criminaliteit is fors gedaald en Hagenaars voelen zich veiliger. Daarom zetten we dit beleid met kracht voort.

Binnen de gemeentelijke organisatie is dataveiligheid een belangrijk speerpunt. We stimuleren de kennisvergroting in het MKB om weerstand te bieden aan de gevaren van cibercrime.
Iedereen moet zich vrij kunnen voelen in de openbare ruimte. Straatintimidatie tolereren we niet. Huiselijk geweld en kindermishandeling is helaas een thema dat groeiende aandacht verdient van de overheid. We bevorderen de noodzakelijke samenwerking tussen verschillende instanties en organisaties en de overheid dat daarvoor nodig is.

Het Haagse huishoudboekje
Voor het eerst sinds jaren laat de jaarrekening een tekort zien, dat voornamelijk wordt veroorzaakt door de omvang van het aantal uitkeringen en de kosten van de jeugdhulp. De budgettaire start is voor het college dus niet ruimhartig. Toch zal het college met een financieel solide beleid er voor zorgen dat Den Haag financieel gezond blijft, het weerstandvermogen op peil blijft, de solvabiliteit voldoende blijft en de lasten voor burgers en bedrijven onverminderd laag blijven.

Om de grote uitdagingen te kunnen dragen, moeten scherpe financiële keuzes worden gemaakt. Keuzes die op korte termijn geld kosten en op langere termijn geld opleveren, zoals het terugdringen van het aantal uitkeringen. In verband met de huidige vangnetregeling zullen de eerste besparingen van € 24 mln. geen voordeel opleveren voor de gemeentebegroting, maar we maken wel extra geld vrij om mensen uit de bijstand te helpen. Ook de groei van de stad en de omvorming naar een duurzame en klimaatneutrale stad leidt tot een grote financiële uitdaging.
Er zijn daarom verschillende ombuigingen/bezuinigingen voorzien in het coalitieakkoord. De vertaling daarvan voor 2019-2022 worden gemeld in deze programmabegroting.

Belangrijk voor de investeringen in o.a. de energietransitie en het verbeteren van de duurzame mobiliteit, is de opbrengst van de verkoop van de Haagse aandelen in Eneco.
Uiteindelijk leiden alle plannen tot een sluitende meerjarenbegroting tijdens deze collegeperiode en met zicht op een structureel financieel voordeel vanaf 2023. Zo kan de stad rekenen op een solide financieel beleid. Van belang is tenslotte dat we de financiële spelregels op een aantal punten hebben aangepast en de informatievoorziening aan de gemeenteraad wordt verbeterd.

Zo hebben we het aantal programma’s verminderd en het verband daartussen logischer gemaakt en wordt nu niet meer in een halfjaarbericht de voortgang van de begrotingsuitvoering gerapporteerd aan de gemeenteraad, maar in een vier en achtmaands rapportage. Door op deze wijze beter de vinger aan de pols te houden, kunnen ook de ramingen nog realistischer worden gemaakt.